Familiegegevens en opleiding

Cornelis van Gelderen werd geboren te Vlaardingen en aldaar op 15 mei 1780 gedoopt als zoon van Cornelis van Gelderen en Jaapje de Hoog. Na het overlijden van zijn moeder hertrouwde zijn vader met Lena van der Wind (ondertrouwdatum 03 maart 1787).

Mogelijk was de vader werkzaam in de haringvisserij en het is zeker dat zoon Cornelis al op jeugdige leeftijd in de zeevaart actief was. In februari 1804 was hij bevaren genoeg om zelf gezagvoerder te worden. Hij nam toen de plaats in van Leendert van der Weyde, schipper van de “Erwartung”, die door persoonlijke omstandigheden een reis naar Bergen in Noorwegen moest afzeggen. Cornelis was een goede bekende, hetgeen blijkt uit het feit dat hij op 02 december 1804 te Vlaardingen in het huwelijk trad met Maartje van der Weyde, de dochter van Leendert en Trijntje Noordhoek.

In 1809 voerde Cornelis het commando op de hoeker “Onverwagt” die onder Papenburgse vlag een reis maakte van Amsterdam naar Bergen. Op 17 maart 1814 was hij kapitein op de 1/m hoeker “De Vrouw Elisabeth” in de plaats van de plotseling overleden kapitein Cors Goudappel, en varend voor Hoogendijk, Betz & de Willigen te Vlaardingen. De bestemming was opnieuw Bergen. Op 28 april 1814 vertrok Cornelis met dit schip vanuit Bergen naar de Maas, beladen met traan en stukgoederen. Vanwege slechte weersomstandigheden trad flinke lekkage op. Hij was tot het einde van zijn loopbaan in 1838 onafgebroken kapitein op dit schip en had enkele moeilijke momenten. Zo vertrok hij op 21 september 1834 vanuit Malaga met een lading vruchten. Op de hoogte van Kaap Finisterre kwam hij in zwaar weer en later weer in het Kanaal bij Bevesier. Deze laatste storm was er de oorzaak van dat hij op de Nederlandse kust in ernstige moeilijkheden kwam en de grootste moeite hadden om niet aan de grond te geraken. Tenslotte slaagde hij erin op 28 oktober 1834 Goeree binnen te lopen en op 30 oktober Rotterdam te bereiken.

De wetenswaardigheden omtrent de reizen zijn over het algemeen bekend, omdat Cornelis bij geleden schade een notariële akte liet opmaken om zich op overmacht voor de schade te kunnen beroepen. Er blijkt dat hij vooral voer naar Noorwegen en het Middellandse Zeegebied. Gedurende zijn loopbaan voer hij op plaatsen als Alicante, Benicarlo, Faro, Gibraltar, Lissabon, Malaga, Cadiz en Bergen. Zijn reizen illustreren eveneens, dat er vanuit Vlaardingen een levendige koopvaardij werd bedreven, terwijl deze stad toch eerder met de haringvisserij wordt geassocieerd. Wel hadden de aangevoerde producten vaak te maken met de visserij, zoals zout en kurk uit het Iberisch Schiereiland en teer en pek uit Zweden en Rusland. De ladingen die Cornelis van Gelderen uit het Middellandse Zeegebied mee terug nam naar Nederland bestonden ondermeer uit citroenen, vijgen, rozijnen, oranjeschillen, wijn, tabakstelen, soda en olijfolie. Vanuit Noorwegen vervoerde hij o.a. traan. Zijn ladingen waren soms verzekerd bij de Rotterdamse assuradeur “Maatschappij van Assurantie, Discontering en Beleening der stad Rotterdam”.

Door zijn verdiensten als gezagvoerder kon Cornelis goed voor zijn gezin zorgen. Zijn eerste zoon werd in 1805 geboren en er volgde nog een aantal kinderen. In 1811 woonde hij aan de Draaijer 85 te Vlaardingen. Zijn vermogen was in 1816 groot genoeg om een huis te kopen voor ƒ 700,- gelegen aan de noordzijde van het Schiedamsche Toepad (Wijk E nr. 60/405). In juni 1826 kocht hij voor ƒ 600,- een nieuw huis van zijn schoonmoeder Trijntje Noordhoek, gelegen aan de noordzijde van de Pepersteeg (Wijk F no.37/472). Tenslotte kocht hij op 28 juni 1839 voor ƒ 800,- een derde huis aan de Westzijde van de Nieuwe Havenstraat (Wijk D no. 45/319). Hij bleef op zijn eerste adres wonen en verhuurde de aangekochte opstallen voor ƒ 60,- per jaar.

Het investeren in onroerend goed was niet zijn enige activiteit. Hij verstrekte ook diverse leningen aan particulieren tegen een rente van 5% per jaar. En voorts had hij inkomsten uit enige obligaties. Toen hij op 22 oktober 1848 in zijn woning aan het Schiedamse Toepad nr.106 overleed bezat hij het niet onaardige kapitaal van ƒ 23.795,70.

Dit overzicht is ontleend aan Rimkus⁰⁰⁵ en voor het volledige verhaal raadplege men de  originele scriptie. Daarin is eveneens een overzicht van de reizen met de data en lading opgenomen.

 

Lidmaatschap zeemanscollege(s)

Cornelis van Gelderen was met vlagnummer R54 van 1819 t/m 1848 lid van het Rotterdamse zeemanscollege Maatschappij tot Nut der Zeevaart⁰⁵⁸.

 

Opmerkingen in verband met lidmaatschap Zeemanscollege(s)

In het Jaarverslag 1849 van het College (Maritiem Museum, Rotterdam) staat vermeld dat de “trekkende weduwe” van C. van Gelderen is overleden. In hetzelfde Jaarverslag staat vermeld dat zij in dat jaar nog een uitkering heeft gehad van f 100,- voor 8 maanden. (hieruit is te concluderen dat zij c. augustus/september is overleden).

 

De schepen van de kapitein

Luc Heijboer in een e-mail dd 10 april 2005 vermeldtin een overzicht van kapiteins op Vlaardinger schepen:

1. van Gelderen 1839-1839 EENDRAGT

                                                                1839-1856                                                 BOREAS

                                                                1856-1864                                                 LEVANT

                                                                1864-1865                                                 MARIA JOHANNA

                                                                1865-1865                                                 LEVANT

                                                                1867-1867                                                 MARIA JOHANNA

 

Cornelis van Gelderen maakte in de volgende jaren/perioden reizen op de volgende schepen⁰⁰⁵:

*    Erwartung                      1804;

*    Onverwacht                   1809;

*    de Vrouw Elizabeth      1814/1838

 

Bouma⁰²⁵ vermeldt C.van Gelderen als gezagvoerder gedurende:

*    1820 t/m 1842 op de hoeker “Vrouw Elisabeth”, gebouwd in 1815, 104 ton o.m., varend voor reederij Hoogendijk te Vlaardingen;

*    1830 t/m 1835 van de hoeker “Vriendschap”, gebouwd in 1787, bouwplaats niet vermeld, 100 ton o.m., varend voor Hoogendijk te Vlaardingen;

      Overlap met de vorige opgave. Wellicht van Gelderen J^r?

*    1858 t/m 1865 van de 2/msch “Levant”, gebouwd in 1856 te Pitea, 142 ton o.m., varend voor A.Hoogendijk J^z te Vlaardingen.

 

Overige bijzonderheden

Rotterdamsche Courant 20 februari 1821¹¹⁴

Amsterdam, 18 februari. De Hollandse hoeker de VROUW ELISABETH, kapt. C. van Gelderen, van Alicante naar Amsterdam, is den 13 januari, 18 dagen reis hebbende, bij Kaap Gate (opm: Cabo de Gata), gepraaid door kapt. P.IJ. Jobs (opm: schip de JONGE WILLEM), te Barcelona gearriveerd.

 

Rotterdamsche Courant 24 februari 1821¹¹⁴

Rotterdam, 23 februari. Den 21 arriveerde in de Maas het schip de ELISABETH, C. van Gelderen, van Alikanten (opm: Alicante), als bijlegger wegens scheeps-schade.

Den 22 zeilde van Maassluis het schip de ONDERNEMING, kapt. J. van Beele, naar Londen. De wind Z.Z.W.

 

Rotterdamsche Courant 27 februari 1821¹¹⁴

Rotterdam 26 februari. Van Den Briel wordt van den 24 gemeld: even voor posttijd arriveerde het schip de GEREGTIGHEID, W. van der Horden, van Lissabon.

Van den 25 meldt men: kapitein Van Gelderen (opm: schip ELISABETH) is den 25 van hier naar Rotterdam gezeild. De wind N.W. en N.

 

Rotterdamsche Courant 29 maart 1821¹¹⁴

Rotterdam, 28 maart.

….Den 27 arriveerden de schepen de EMILIE, A. Berneval, van Rouaan; de ELISABETH AND ANN, W. Ridley, van Newcastle, en zeilden de AURORA, G. Johannis, naar Newry; de FRIENDS OF LIBERTY G. Ruby, naar Rye; de VROUW ELIZABETH, G. van Gelderen, naar Lissabon; de JONGE ALIJDA, A. van der Weijden, naar St. Ubes (opm: Setubal); de HOOP, H.K. Dijkhuis, naar Oleron; de JONGE JURINA, E.J. Bakker, naar Rochefort; ONVERWACHT, J.E. Gust, naar Libau (opm: Liepaja); en de VROUW JANTJE, W. Kuijt, naar Newcastle. De wind Z.O…..

 

Rotterdamsche Courant 04 september 1821¹¹⁴

Rotterdam, 3 september. Den 1 zeilden van Den Briel de FLORA, J.P. Heerth, naar Bergen, en arriveerden de HOPE, W. Tulloch, van Leith, de EMILIE, A. Berneval, van Duinkerken; de PRINCE OF ORANGE, T. Musson, de NOORDSTAR, J.F. de Jong (opm: J.T. de Jonge), en de LOUISA, D. Guijt, van Londen; de REDLIGHEDEN, P.H. Jurgensen, van Dantzig (opm: Gdansk); de WILH. LAURENTIA, J.J. Swart, van Oleron…..

 

Rotterdamsche Courant 09 juni 1821¹¹⁴

Rotterdam, 8 juni. Van Den Briel wordt van den 7 juni gemeld: den 6 arriveerden de LIVELY, J. Woolseij, van Londen; la BONNE ESPÉRANCE, L. Porgrout, van Rouaan; de LOUISA, D. Guijt, van Yersey; de SPECULATION, J. Serck, van Bergen; de JONGE ARIJ, A. de Zeeuw, en de VROUW ELIZABETH, C. van Gelderen, van Lissabon

 

Rotterdamsche Courant 16 oktober 1821¹¹⁴

Rotterdam, 15 oktober. Van Den Briel zeilden den 15 THREE SISTERS, W. Frost, en de EARL OF CLANCARTY, F.F. Gibbs, naar Londen; de VROUW ELIZABETH, C. van Gelderen, naar Gibraltar; de HOPE, W. Tulloch, en de ELISABETH AND ANN, W. Ridleij, naar Leith, en de THEMIS, M. Wenke, naar Bremen; de wind omlopend maar stil.

 

Rotterdamsche Courant 23 oktober 1821¹¹⁴

Rotterdam, 22 oktober

….Den 20 zeilden de DRIE GEBROEDERS, J.J. Keijer, naar … ; de TWEE GEBROEDERS, R. de Vries, naar Hamburg; de ELIZABETH AND ANN, W. Ridleij, en de HOPE, W. Tulloch, naar Leith; de AQUATIC, W. Wood, naar Hull, de THOESCON, M.G. Drews, naar de Oostzee; de GUYANA, G. Straatman, naar Suriname; de VROUW ANNA, P. de Heer, en de DRIE GEBROEDERS, J. van Tielen, naar Lissabon; de VROUW ELIZABETH, C. van Gelderen, naar Gibraltar; de THEMIS, M. Wenke, naar Bremen; de ONDERNEEMING, J. Rooderkerk, naar Liverpool; de AURORA, P.H. Brink, naar ALTONA; de JUFVR. FINA, L.T. Mikkenburg, naar Embden, en arriveerde de HARMONIE, W. Verloop, van Cherbourg.

 

Rotterdamsche Courant 18 december 1821¹¹⁴

Rotterdam, 17 december. Kapt. J. de Gorter heeft den 24 november in goede welstand gepraaid het hoekerschip de JONGE CORNELIS, kapt. Cornelis van Gelderen, van Rotterdam naar Gibraltar, op 36º19’ N.B. 7º28’ lengte west van Greenwich, dewelke ook kort te voren gezien had het schip gevoerd door kapt. Pieter de Heer, hebbende beide, destijds, 30 dagen reis, doch volgens de gelegenheid dachten zij binnen weinige dagen hun destinatie te bereiken.

 

Rotterdamsche Courant 19 februari 1822¹¹⁴ ….

Den 17 arriveerde de JONGE CORNELIS, C. Wapenaar, van Hamburg; de VROUW ELIZABETH, kapt. C. van Gelderen, voerende de nummervlag 54, van Alikanten (opm: Alicante); de CHARLES PATRIX EDUARD (opm: bom CHARLES PATRICK EDUARD), K.G. Ouwehand, van Calais; de HOOP, J. van der Lusdonk, van Lissabon; deze twee laatste liggen onder quarantaine; ….

 

Rotterdamsche Courant 21 maart 1822¹¹⁴

Rotterdam, 20 maart. Den 19 arriveerde in de Maas het schip de VROUW JANNA, A.H. Breeland, van Guernsey. Kapt. Van Gelderen is den 20, binnendoor, naar Helvoetsluis gezeild.

 

Rotterdamsche Courant 30 maart 1822¹¹⁴

Rotterdam, 27 maart. Van Helvoetsluis wordt van den 28 gemeld: den 27 arriveerde de HOOP, H.K. Dijkhuis, van Oleron;

Den 28 zeilden ’s LANDS WELVAREN, K. Storm, en de VROUW ELIZABETH, C. van Gelderen, naar Lissabon; ROSE VERGUNE, le Long, naar Havre-de-Grace.

 

Rotterdamsche Couran 25 mei 1822¹¹⁴

Rotterdam, 24 mei. Den 21 arriveerden in de Maas de schepen NEDERLANDSCH KROONPRINS, A. van der Meijde (opm: hoeker NEERLANDS KROONPRINS, kapt. A. van der Meijden), van Newport; de VROUW ELIZABETH, C. van Gelderen,van Lissabon; HET FORTUIN, H. van der Kolff, van Nantes…..

 

Rotterdamsche Courant 08 augustus 1822¹¹⁴

Rotterdam, 7 augustus.

….Den 7 zeilden de JUNO, D. Rooderkerk, en de VERWISSELING, A. Schaaff, naar Lissabon; de VROUW MARGARETHA, B.J. Potjewijd, naar de Oostzee; de CHARLES PATRIC EDUARD, K.G. Ouwehand, naar Cherburg; de CON CORDIA, H.J. Nagel, naar Leith; de VROUW CHRISTINA, R.J. Dood, naar Hull; de MARGINA, W.R. Huijsman, naar …(opm: niet vermeld), de GOEDE HOOP, J.J. Wijgers, naar Delfzijl; de GOEDE HOOP, B.R. Berg, naar Grimsby, de VROUW ELISABETH, C. van Gelderen, naar Alikanten, de ZUSTER ALBERDINA, H.E. de Boer, de VROUW JANNA, A.H. Breeland, en de VEENSTROOM, S.E. Hoveling, naar Bergen; de wind W.

 

Rotterdamsche Courant 01 oktober 1822¹¹⁴

Rotterdam, 30 september. Kapt. C. van Gelderen, voerende het hoekerschip de VROUW ELIZABETH, rapporteert den 31 augustus laatstleden, tien mijl W.N.W. van Kadix (opm: Cadiz), overvallen te zijn door een schooner, voerende een Spaanse wimpel van de top en met 80 koppen bemand, van welke dadelijk twee officieren bij hem aan boord waren gekomen en gevraagd hadden van waar hij kwam en werwaarts hij gedestineerd was; gemelde kapitein hierop geantwoord en gevraagd hebbende, wat zij wilden en wie zij waren, had ten antwoord gekregen, dat zij in hun magt hadden hem het lot te doen ondergaan van een Spaans schip, hetwelk zij de vorige avond, na geplunderd en er alles afgehaald te hebben, hadden doen zinken, en welks equipagie zij thans aan hem naar zijn destinatie zouden medegeven; zij voegden er bij, dat zij enige dagen te voren nog een brikscheepje met man en muis hadden doen zinken. Kapitein Van Gelderen had daarop werkelijk zestien man aan boord gekregen, waaronder een kapitein en een stuurman, alle Spanjaarden, die van Kadix gekomen en maar 24 uren in zee geweest waren, toen zij genomen werden.