Familiegegevens en opleiding

Harm Harms de Weerd werd geboren/gedoopt te Nieuwe Pekela op 20/25 december 1800 als zoon van de schipper Harm Harms de Weerd en Jantje Alberts Hubert.

Harm trouwde te Oude Pekela op 22 januari 1824 als schipper met Meinje op ’t Holt, geboren/gedoopt te Oude Pekela op 25 juni/03 juli 1803 als dochter van de koopman Jan op ’t Holt en Engeltje Garrelts. Menje (sic) overleed te Nieuwe Pekela op 08 juni 1871, 67 jaar, weduwe.

Harm de Weerd J^r is op 18 juni 1857 te St. Petersburg overleden.

“Op 8 sept. 1857 is mij, K.M.Brouwer, ambtenaar van de Burgerlijke Stand in de gemeente Nieuwe Pekela, onder geleide van een brief van Zijne Excellentie de Heer Minister van Marine, toegezonden de navolgende overlijdensakte:

Akte van overlijden. Harm de Weerd J^r, kapitein van het Nederlands kofschip “Groot Lankum”, is te St. Petersburg op 6 juli (oude stijl), zijnde 18 juni 1857 nieuwe stijl, overleden en op 9 juni (oude stijl), zijnde 18 juni 1857 (nieuwe stijl) op het nabij deze hoofdstad gelegen kerkhof Smolensk, begraven.¹¹⁵.

 

In een geboorteakte dd 24 december 1826 te Harlingen van Jantiene de Weerd worden als ouders genoemd Harm Harms de Weerd en Mensje Jans Op ’t Holt. Vader in de akte vermeld als "de Weerd jr." ^tresoar

 

In Burgerlijke Stand akten uit de Provincie Groningen wordt Harm Harms de Weerd vermeld als schipper in 1824, 1828, 1830, 1832, 1834, 1848, 1853, 1857.

 

Lidmaatschap zeemanscollege(s)

H.H.de Weerd J^r (adres bij P.F.Wegener) werd met vlagnummer 529 ingeschreven als effectief lid van het Amsterdamse zeemanscollege Zeemanshoop op voordracht van kapitein P.F.Wegener. Als zijn schip is genoemd de “Groot Lankum”. Toegevoegd is “overleden” ⁰⁰². Ten tijde van de inschrijving waren de Weerd en zijn vrouw 39 en 37 jaar. Ingeschreven staan 2 zoons uit 1828 en 1834 en 2 dochters uit 1830 en 1832^002a.

In de Algemene Vergaderingen van 21/28 april 1840 van het Amsterdamse zeemanscollege “Zeemanshoop” werd tot effectief lid voorgedragen/benoemd Harm Harms de Weerd J^r, oud 39 jaar, voerend de kof “Groot Lankum”, wonend te Nwe.PekelA, adres bij en op voordracht van kapitein P.F.Wegener⁰²³.

H.H. de Weerd was effectief lid van het Amsterdamse zeemanscollege “Zeemanshoop” met vlagnummer 529 in de periode 1839 t/m 1854 en met vlagnummer 219 in de periode 1854 t/m 1857.

 

De lidmaatschappen van “Voorzorg” van beide Harm Harm de Weerd uit 1800 en 1828 heb ik niet afdoende kunnen vaststellen

 

H.H. de Weerd Jr was effectief lid van het naamloze zeemanscollege te PekelA met vlagnummer 70 in de periode 1827 t/m 1839.

H.H. de Weerd van 1842 t/m 1847 als rustend kapitein honorair lid van het naamloze college te Pekel-A.

 

H.H.de Weerd Jr was lid van het zeemanscollege "Voorzorg" te Nieuwe Pekela met vlagnummer 70 in de periode 1855 t/m 1857.

 

Opmerkingen in verband met Zeemanscollege(s)

In de notulen van de Bestuursvergadering van Zeemanshoop dd 26 november 1857 vraagt de wed. H.H.de Weerd J^r , geb. op ’t Holt om een uitkering, die haar in de vergadering dd 07 januari 1858 met ingang van 01 augustus 1857 wordt toegekend,.⁰⁴².

 

De schepen van de kapitein

lidmaatschap van het College Zeemanshoop te Amsterdam⁰⁰¹

vlagnummer                 jaren          type                 scheepsnaam              naam reder/boekhouder

       529                      1840-1853    kof                  Groot Lankum           B.Visser & Zⁿ te Harlingen

       219                      1854-1857    kof                  Groot Lankum           idem

 

Bouma⁰²⁵ vermeldt H.H. de Weerd als gezagvoerder gedurende:

*   1832 t/m 1839 van de kof “Ypeus”, gebouwd in 1830 , bouwplaats niet vermeld, 150 ton, varend voor Barend Visser te Harlingen. Het schip is in in 1839 volgens een bericht uit Dover omgeslagen in een stortzee, waarbij de kapitein en 2 man werden gered;

*   1836 van de kof “Jonge Ypeus”, gebouwd in 1803, bouwplaats niet vermeld, 130 ton o.m., varend voor Barend & Visser & Zⁿ te Harlingen. Het schip werd 12 maal te Harlingen geregistreerd, komend van Noorwegen, Oostzee Oleron;

*   1841 t/m 1858 van de kof “Groot Lankum”, gebouwd in 1840 te Grouw, 156 ton o.m., varend voor Barend Vissser & C^o te Harlingen. Het schip voer in 1860 voor J.Foekens te Harlingen en was herdoopt in “Juno”;

*   1864 t/m 1874 van de 2/msch “Agatha Catharina”, ex Twee Gebroeders, gebouwd in 1859 te Veendam, 155 ton o.m., varend voor Klerk & Voogd te Dordrecht.

 

De collectie monsterrollen op het Noordelijk Scheepvaartmuseum te Groningen vermeldt:

01 februari 1817, kof “Jonge Ypeus”, kapitein Harm H. de Weerd, lichtmatroos Harm H. de Weerd uit Nieuwe Pekela.

13 februari 1819, “Jonge Ypeus”, kof “Jonge Ypeus”, kapitein Harm Harms de Weerd uit Nieuwe Pekela, matroos Harm Harms de Weerd uit Nieuwe Pekela.

07 februari 1822, kof “Jonge Ypeus”, kapitein Harm Harms de Weerd, .stuurman Harm H. de Weerd.

04 juni 1830, schip “Ypeus”, kapitein Harm de Weerdt.

 

Overige bijzonderheden

In 1837 redde kapitein H. de Weerd van de “Ypeus” de kapitein H.J.Zeven en zijn stuurman die op het drijvend wrak van hun schip de “Twee Gebroeders” ronddreven.⁰²⁵ (zie bij H.J.Zeven)

 

De Harlinger Courant dd 09 december 1874 bevat in de rubriek Scheepstijdingen het volgende bericht.⁰⁹⁶:

Binnengekomen.

“Napels 30 Nov. Agatha Catharina, H.J. de Weerd, Newcastle.”

 

Aktenummer 1839-s3, 20-04-1839¹¹⁵

“Voor mij, ondergetekende Harm Harms de Weerd J^r, scheepskapitein, gevoerd hebbende het Nederlands kofschip “De Jonge Epuis” (sic), thuis behorende te Harlingen en Bauke Doedes de Jong, als matroos op dat schip gevaren hebbende, verklaren hiermede, dat wij met voornoemde bodem, op reis zijnde van Harlingen naar Noorwegen bestemd, beladen met ballast en bemand met zeven koppen op 17 maart 1839 zeilende waren in de Noordzee op de hoogte van het Jutse Rif en ’s voormiddags om negen uur het schip door het veel ingedrongen zeewater in de ballast werkende, eenklaps is gezonken, waarbij de gehele bemanning, uitgezonderd ons, ondergetekenden en de scheepsjongen, welke zich in de sloep hebben gered, jammerlijk is verdronken en omgekomen, zijnde wij naar vier uur omzwervende door een Noordvaarder, op weg naar Calais, opgenomen en te Douires aan land gezet, vanwaar wij onze reis naar Harlingen hebben vervolgd. Bij voornoemd ongeval, niets het minste of geringste hebbende kunnen redden, is ook het scheepsjournaal verloren geraakt, zodat wij niet in de mogelijkheid geweest zijn de akten van overlijden van de vier verongelukte schepelingen, conform art. 60 van het Burgerlijk Wetboek daarin op te schrijven. Bij onze terugkomst echter te Harlingen dit noodwendige verzuim als noch in het belang van de nagelaten betrekkingen willende herstellen, voorzover van ons afhankelijk en doenlijk, zo verklaren wij door dezen dat na te noemen personen, allen tot onze bemanning behoord hebbende, bij voornoemd ongeval op 17 maart 1839 ’s morgens om negen uur zijn verdronken en overleden, te weten:

Geert Jans Smilde, oud 25 jaren, stuurman, geboren en wonende te Oude Pekela;

Frederik Coerts Poppe, oud 26 jaren, kok, geboren en wonende te Pekela;

 Johannes, enz.

Harlingen, 11 april 1839”

 

Familiegegevens en opleiding

Eliza van der Leij werd geboren te Leeuwarden op 20 maart 1835 als zoon van Jacob van der Leij en Aafje Jacobus Kerkhoven.

Hij trouwde op 17 november 1859 te Harlingen met Alegonda Keun/Kuen, geboren 06 januari 1835 te Nieuwe Pekela als dochter van Johannes Antoni Keun (scheepskapitein - zie aldaar) en Margaretha Hindriks Klatter. ^tresoar

Uit: “Gezinsstaat van Johannes Antoni Keun”, door Antonia Veldhuis in HuppelDePup (Orgaan afd. Groningen van de NGV) 8(1):26-27, 2001.

En

“Gezinstaat van der Leij-Keun”door Antonia Veldhuis. 11 en 30, Mededelingblad van de afd. Friesland van de NGV nr. 74, Jg. 19, 2014

Allegonda overleed te Apeldoorn op 11 februari 1912.

Het gezin woonde in Harlingen o.a. in de Westerkerklaan (1860), de Spinstraat (1862)  en de Zoutsloot (1871). In Amsterdam was het adres Wittenburgerstraat 472 en Commelinstraat 54. Ze kwamen in Amsteram op 25 maart 1872.

Eliza was vanaf 1872 onderwijzer aan de zeevaartschool te Amsterdam en nam op 01 september 1894 ontslag om gezondheidsredenen

Eliza overleed op 24 januari 1895 te Amsterdam na langdurig en smartelijke lijden

 

Lidmaatschap zeemanscollege(s)

E.van der Leij werd per 29 oktober 1862 met vlagnummer H54 ingeschreven als lid van het Harlinger zeemanscollege "Zeemansvoorzorg". Zijn schip was de "Dina", boekhouder J.Foekens. De contributie werd voldaan door zijn vrouw A.Keun. ^028-fol.098.

E.van der Leij was met vlagnummer 54 lid van het College in de periode 1862-1895⁰³⁴.

 

Opmerkingen in verband met lidmaatschap Zeemanscollege(s)

E.van der Leij was laatstelijk leraar aan de "Zeevaartkundige School" te Amsterdam. "... is den 24 Januari 1895 overleden". Zijn weduwe A.Keun te Amsterdam had recht op een uitkering uit het fonds van ¦1350,- uit te betalen in 18 halfjaarlijkse termijnen^028-fol.098.

 

Het Register van Uitgaande Stukken van het College bevat brieven uit 1877/78/80 geadresseerd aan E.van der Leij te Amsterdam. Op 24 februari 1891 ontving hij post van het College op het adres Commeniusstraat 54 te Amsterdam. De Wed.E.van der Leij-Keun kreeg haar bewijs van uitkering per brief dd 21 februari 1895 geadresseerd aan Reinwardtstraat 6 te Amsterdam⁰³³.

 

De schepen van de kapitein

lid van het college "Zeemansvoorzorg" te Harlingen⁰³⁶

vlagnummer    periode      type                     naam van het schip                                        boekhouder/reder

     H54             1860-1861 kof                       Juno (ex Groot Lankum)                              Jan Foekens, Harlingen

                           1862-1867 2/m sch.              Dina (ex Lisa)                                                 Jan Foekens, Harlingen

                           1868-1869 brik                      Kunegunde                                                     Jan Foekens, Harlingen

                           1870-1871 bark                     Marguérethe Louise Régine                         Jan Foekens, Harlingen

 

E.van der Leij was van 1871-1872 kapitein op de houten bark “Marguérite Louise Regina”, gebouwd in 1863 door O’Brien in Bathurst, New Brunswick onder de naam “Nyanza”, 418/389 ton, varend voor reder J.Foekes te Harlingen⁰⁵².

 

Bouma⁰²⁵ vermeldt E.v/d Leij als gezagvoerder gedurende:

*    1860 van de “Jans”, geen gegevens over type, bouw, reeder en thuishaven. Het schip werd 1 maal te Harlingen geregistreerd komend van Nerva;

      Ik vraag me af of het hier Elisa van der Leij betreft.

*    1861 t/m 1862 de kof “Juno” ex Groot Lankum, gebouwd in 1840 te Grouw, 156 ton o.m., varend voor J.Foekens te Harlingen. Het schip is in mei 1862 in zinkende toestand verlaten;

*    1862 van de 2/msch “Lisa”, gebouwd in 1857 te Riga, 167 ton o.m., varend voor J.Foekens te Harlingen. Het schip werd door dezelfde reeder in 1863 herdoopt in “Dina”;

*    1863 t/m 1868 van de 2/msch “Dina” ex Lisa, gebouwd in 1857 te Riga, 164 ton o.m., varend voor J.Foekens te Harlingen. Het schip voer in 1869 voor kapitein/eigenaar G.H.Koning te Appingedam en was herdoopt in “Jantje Dijk”;

*    1868 t/m 1869 van de brik “Kunegunde”, gebouwd in 1845 te Bremen-Burg, 228 ton o.m., varend voor J.Foekens te Harlingen;

*    1871 t/m 1872 van de bark “Marguerite Louise Regine” ex Nyanza, gebouwd in 1863 te Bathurst, New England, 418 ton o.m., varend voor J.Foekens te Harlingen.

 

Overige bijzonderheden

Het ongepubliceerde getypte relaas van Dr. W.Th. de Vogel, getiteld “Mijn leven als lichtmatroos aan boord van het Nederlandse barkschip “Nicolaas Beets” in 1885” (geschreven vóór 1856, i.c. het jaar van overlijden van de Vogel), bevat een aantal passages over ene van der Ley..

In c. 1885 volgde de Vogel in Amsterdam “een cursus in de zeevaartkunde, die gegeven werd door Goustra, een oud stuurman der Marine, en van der Ley, oud gezagvoerder van een brik, waarmee hij schipbreuk had geleden. In vergelijking met de deftige, officiële colleges, die ik in Leiden had bijgewoond, maakte de gemoedelijke lesuren van van der Ley op mij soms een allerkomiekste indruk.”

“Van der Ley was een goed docent, die heel duidelijk was in wat hij de mensen leerde. Bij het lesgeven nam hij een stoel, draaide de leuning naar voren en rustte dan met een knie op de zitting. In zijn linkerbroekzak had hij pruimtabak, greep daaruit nu en dan een propje en stak het in zijn mond.”

“Zeer duidelijk waren ook van de Ley’s lessen aangaande de koers, die een schip nemen moet, wanneer het in het Zuidelijk halfrond en welke, als het in het Noordelijk halfrond in een orkaan geraakt. De vragen, die hij daarbij zijn leerlingen stelde, waren uitnemende oefeningen om het voorstellingsvermogen te oefenen en het verstand te scherpen. Ook gaf hij op een eigenaardige wijze les, hoe een schip, dat aan onze kust op lager wal was gekomen, hoog op strand te zetten, om de redding der bemanning te vergemakkelijken.”

Genoemd typoscript is aanwezig in de bibliotheek van de Stichting Nederlandse Kaaphoornvaarders te Hoorn.

 

In: Een onverwachte gebeurtenis met vreselijke gevolgen Jacob van der Ley en de Pallas in 1879” door Antonia Veldhuis in 11 en 30 NGV Afd. Friesland, Themanummer “Rampen” Mededelingenblad 73, Jg. 19 nr. 1, p.13-20, januari 2014

In dit artikel de volgende alinea:

“Op 15 mei 1862 komt de geredde bemanning van het kofschip Juno (vroeger Groot Lankum) aan in de thuishaven Harlingen. Hun schip is, met als kapitein Eliza van der Ley, op 6 mei in de Spaansche Zee (43gr. NB en 9 gr. 30”WL) totaal vergaan. Alle opvarenden zijn door een Engels vaartuig gered, al het hunnen is verloren.”